Rồng Chầu Mặt Nguyệt – Biểu Tượng Quyền Uy Trong Kiến Trúc Nhà Gỗ Truyền Thống

Mục lục

Rồng Chầu Mặt Nguyệt – Biểu Tượng Quyền Uy Trong Kiến Trúc Nhà Gỗ Truyền Thống

Rồng bay giữa chốn mây ngàn,
Nguyệt soi đỉnh mái, rạng ngàn năm sau

Trên những mái đình cổ, từ đường uy nghi hay nhà gỗ ba gian, năm gian đậm hồn dân tộc, hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt vẫn âm thầm hiện diện như một biểu tượng thiêng liêng. Không ồn ào phô trương, không cầu kỳ lòe loẹt – chỉ bằng những đường cong mềm mại, thần thái uy nghi và bố cục cân xứng – hình tượng ấy đã tồn tại hàng trăm năm qua như dấu ấn của văn hóa – tâm linh – mỹ thuật Việt.

Rồng chầu mặt nguyệt trong kiến trúc nhà thờ họ

Tại bài viết hôm nay, nhà gỗ AFP Nam Thành Phát mời quý bạn đọc khám phá chi tiết hơn về hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt - linh hồn của nóc nhà, nơi giao thoa giữa trời – đất, người – thần, quá khứ – hiện tại.

I. BIỂU TƯỢNG RỒNG CHẦU MẶT NGUYỆT

1. Khái niệm

Rồng chầu mặt nguyệt hay có tên gọi khác là “Lưỡng long chầu nguyệt”; mang tính đối xứng, chính là biểu tượng của âm dương hòa hợp trong vũ trụ. Là một hoa văn cổ truyền độc đáo, thường thấy trong kiến trúc đình chùa, nhà thờ họ, miếu mạo hoặc tư gia làm theo lối nhà gỗ truyền thống.

Lưỡng long chầu nguyệt đối xứng nhau trên một trục ngang

Hình ảnh này thể hiện cặp rồng quay đầu hướng vào một hình tròn chính giữa – gọi là “mặt nguyệt”. Toàn thể bố cục được đặt ở nơi cao nhất của mái nhà – chính giữa nóc, nơi giao hòa giữa trời và đất.

Mặt nguyệt là biểu trưng cho:

+ Mặt trăng – mang tính âm, dịu dàng, mềm mại;

+ Mặt trời – tượng trưng dương khí, rực rỡ, mạnh mẽ;

+ Ngọc minh châu – viên ngọc linh thiêng biểu trưng cho trí tuệ, sự trọn vẹn;

+ Vầng sáng vô hình – tượng trưng cho “thiên mệnh” hoặc “đạo lý”.

2. Nguồn gốc

Biểu tượng này không phải ngẫu nhiên xuất hiện, mà có nguồn gốc lâu đời, gắn liền với tiến trình lịch sử – văn hoá Việt:

+ Từ thời Lý – Trần – Lê Trung Hưng, hình tượng rồng đã được phổ biến trong trang trí kiến trúc cung đình và chùa chiền.

+ Thời Lý, rồng được cách điệu mềm mại, đầu nhỏ, thân dài uốn lượn – thể hiện sự thanh cao.

+ Thời Trần, rồng khỏe khoắn, có mào lửa, tư thế mạnh mẽ – biểu trưng cho quyền lực quân sự.

+ Đến thời Lê, rồng trở nên uy nghi, cân xứng, đầy tính lễ nghi và đức tin.

Hình ảnh rồng thời Lê Trung Hưng

Biểu tượng rồng chầu mặt nguyệt ra đời trong dòng chảy ấy – kết tinh tư tưởng của nho giáo (Lễ – Nghĩa – Trật tự – Tôn ti); phật giáo (Từ bi – giác ngộ – viên mãn); Đạo giáo (Âm – dương – khí – mệnh). Đồng thời, hình tượng này ăn sâu vào tín ngưỡng dân gian, nơi mỗi con người, mỗi ngôi nhà đều tin rằng: có rồng chầu thì có khí thiêng hội tụ, có nguyệt sáng thì có phúc ấm soi rọi.

3. Ý nghĩa

Trong văn hóa phương Đông, rồng không chỉ là linh vật cát tường mà còn là biểu tượng tối cao của vua chúa, trời đất, sự sống và quyền lực. Khi hai con rồng được khắc họa đối xứng nhau, cùng hướng về một mặt tròn ở giữa – gọi là “mặt nguyệt”, thì hình ảnh ấy không đơn thuần chỉ là trang trí mỹ thuật mà mang theo triết lý sâu xa về vũ trụ và nhân sinh.

Rồng là linh vật đứng đầu trong tứ linh

* Biểu tượng quyền uy và thịnh vượng

Rồng là linh vật đứng đầu trong Tứ Linh Long - Lân - Quy - Phụng đại diện cho quyền lực, sự hưng vượng và khí thiêng sông núi. Mặt nguyệt là biểu trưng cho ánh sáng trí tuệ, sự viên mãn tròn đầy hướng tới cái chân - thiện - mỹ.

Trong kiến trúc nhà gỗ cổ truyền, rồng chầu mặt nguyệt thường được đặt tại vị trí cao nhất trên mái nhà, tượng trưng cho việc “đội trời” – mang hàm ý vươn lên, bảo vệ, nâng đỡ sự hưng vượng cho gia chủ. Cặp rồng chầu không chỉ “đối nhau” mà còn là sự hội tụ của âm – dương, trời – người, trí – tâm.

* Về phong thuỷ

Rồng là loài vật thu hút sinh khí, trấn tà, hóa sát và mang lại may mắn, tài lộc. Khi rồng chầu mặt nguyệt, thế “lưỡng long hội tụ” càng gia tăng năng lượng tốt, giúp quy tụ linh khí đất trời về trung tâm – nơi mặt nguyệt toả sáng.

Mặt nguyệt tỏa sáng mang lại sự cân bằng âm dương

Đặt biểu tượng này đúng vị trí (thường ở đỉnh mái giữa) sẽ giúp ngôi nhà cân bằng âm dương, tránh tà khí xâm nhập, và mang đến sự an lành – hanh thông – phát đạt cho cả gia đạo.

* Về tâm linh

Rồng chầu mặt nguyệt còn là biểu tượng kết nối tâm linh. Mặt nguyệt ở giữa – có thể hiểu là mặt trăng, mặt trời, hay ngọc linh – là biểu trưng của thiêng liêng, trí tuệ, chân lý. Hai rồng hướng về mặt nguyệt thể hiện lòng tôn kính với trời cao, tổ tiên và đạo lý làm người.

Trong các công trình như nhà thờ họ, từ đường, đình chùa, rồng chầu nguyệt không chỉ “trông giữ” mái nhà, mà còn như ánh mắt của tổ tiên, thần linh dõi theo và chở che cho con cháu muôn đời.

II. ỨNG DỤNG RỒNG CHẦU MẶT NGUYỆT

Biểu tượng rồng chầu mặt nguyệt không chỉ hiện diện trên các mái nhà cổ, mà còn được ứng dụng linh hoạt và phong phú trong nhiều không gian như thờ tự, nội thất, kiến trúc tâm linh, góp phần gìn giữ và tôn vinh vẻ đẹp văn hóa Việt.

1. Trên bàn thờ, đồ thờ cúng

Trong các công trình nhà gỗ cổ truyền, đặc biệt là từ đường, nhà thờ họ, hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt thường được chạm khắc công phu trên hoành phi, cuốn thư, án gian, sập thờ, hương án, đỉnh đồng...

Hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt trên đỉnh đồng

Cuốn thư chạm rồng chầu mặt nguyệt sơn son thếp vàng đẹp mắt

Cửa võng chạm rồng chầu mặt nguyệt dát vàng nổi bật

Hai con rồng uốn lượn đối xứng, chầu vào mặt nguyệt hoặc ngọc tròn ở giữa được tạc nổi đẹp mắt, là lời khấn nguyện thầm lặng, mong gia tiên phù hộ độ trì, con cháu hưng thịnh. Biểu tượng này còn thể hiện tôn kính đối với tổ tiên và sự thiêng liêng của không gian thờ cúng.

2. Tranh rồng chầu mặt nguyệt

Tranh rồng chầu mặt nguyệt cũng là một hình thức trang trí và phong thuỷ phổ biến. Tranh được chế tác trên gỗ tự nhiên, chạm khắc trực tiếp lên từng thớ gỗ, chạm lộng bằng tay tạo nên chiều sâu và sức sống trên từng đường nét.

Rồng chầu mặt nguyệt trên tranh gỗ

Ngoài ra tranh còn được chế tác trên Gỗ ghép sơn son thếp vàng, hoặc tranh gò đồng dát vàng – mang vẻ đẹp quyền quý, phù hợp treo tại phòng khách, phòng thờ, nhà thờ họ, cơ sở tâm linh. Tranh rồng chầu mặt nguyệt là biểu tượng cho sự phồn vinh, may mắn, mang đến đại cát, đại lợi, chiêu tài – trấn trạch – tịnh hóa không gian sống cho mọi người đặc biệt những người kinh doanh.

3. Trên mái nhà thờ, đình chùa

Ứng dụng lâu đời và tiêu biểu nhất của rồng chầu mặt nguyệt là đắp nổi trên đỉnh mái đình, chùa, nhà gỗ cổ truyền. Tại đây, hình ảnh hai rồng uốn mình chầu về viên ngọc hoặc đĩa lửa thiêng ở giữa không chỉ mang tính trang trí mà còn mang ý nghĩa:

Trấn giữ long mạch: bảo vệ ngôi đình, ngôi chùa khỏi tà khí, xua tan điềm xấu.

Rồng chầu mặt nguyệt trên mái nhà thờ

Thu hút linh khí trời đất: tạo nên không gian tâm linh thanh tịnh và linh thiêng.
Tăng giá trị thẩm mỹ kiến trúc mái: làm nổi bật đỉnh mái, tăng độ bề thế và uy nghi cho toàn bộ công trình.

III. HÌNH ẢNH THI CÔNG RỒNG CHẦU MẶT NGUYỆT TẠI NAM THÀNH PHÁT

1. Quy trình thực hiện

Tại Nhà Gỗ Nam Thành Phát, mỗi tác phẩm rồng chầu mặt nguyệt đều được thực hiện hoàn toàn thủ công, trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ như:

- Lên bản vẽ tay hoặc dựng phác thảo tỉ lệ 1:1 : Mỗi mẫu rồng đều được các nghệ nhân tại Nam Thành Phát nghiên cứu dựa trên văn hóa vùng miền, bố cục nhà và yêu cầu tâm linh của gia chủ. Họa tiết được vẽ tay trên bao xi măng để định hình thần thái của rồng, thế chầu, ngọn lửa, mặt nguyệt.

Nghệ nhân đang phác thảo theo tỉ lệ 1:1

- Tạo hình trên nền đất : Nghệ nhân bắt đầu đắp từng lớp xi măng, từng bộ phận, miết từng đường cong của thân rồng, tỉa từng sợi bờm, mảng vảy và luồng lửa uốn lượn.

Quá trình tạc tạo kì công vất vả

Đầu rồng đang được tạo hình

- Chọn lọc và đục mảnh gốm hoa lam: Gốm sứ Bát Tràng men lam cổ được đập nhỏ, chọn kỹ những mảnh có hình long – ly – quy – phượng, hoặc văn hồi – hoa dây – mây lửa để gắn lên thân rồng.

Quá trình chọn lọc đến đập nhỏ mảnh gốm lam vô cùng tỉ mỉ kỹ lưỡng

- Gắn gốm thủ công: Mỗi mảnh gốm được gắn bằng tay với độ chính xác cao, tạo nên thần thái sống động và màu sắc độc bản cho từng mẫu rồng. Mỗi mảnh gốm đều được gắn khi xi măng còn ướt để đảm bảo độ bền đẹp và dính trên thân rồng.

Ai làm việc nấy mỗi người một việc, khẩn trương nhanh chóng

Từng mảnh gốm lam được gắn chắc chắn chỉn chu

- Hoàn thiện tiểu tiết: Từ mắt rồng, nanh rồng cho đến từng cụm mây nhỏ đều được hoàn thiện với sự chăm chút, đảm bảo độ sống động và cân đối trong tổng thể.

Từng đường nét được chăm chút tinh tế sống động

Tạo hình trên nền đất rải 1 lớp cát để dễ dàng cho việc lấy đầu rồng lên khi đã khô

2. Định vị lên đỉnh mái

Sau khi hoàn tất và chờ khô, từng cặp rồng được định vị chính xác lên đỉnh mái nhà gỗ – nơi cao nhất và linh thiêng nhất của công trình.

- Đo tỉ lệ dàn mái và kê căn theo tim mái chính để rồng chầu đúng trục. Gắn cố định bằng vữa chuyên dụng, chống rung, chịu lực tốt, bền với thời tiết.

Rồng chầu được đưa lên mái định vị chắc chắn

- Kiểm tra thế rồng – hướng chầu – độ cao mặt nguyệt, đảm bảo đúng quy chuẩn phong thủy: đầu rồng ngẩng cao, chầu mặt nguyệt đặt giữa, tượng trưng cho sự giao hoà trời đất – âm dương – vũ trụ.

Rồng ngẩng cao đầu uy nghiêm vững chãi

Hai con rồng đầu hướng về mặt nguyệt

Khoảnh khắc đặt rồng lên mái không chỉ là việc hoàn thiện quá trình thi công, mà còn là một nghi lễ đầy thiêng liêng – khi linh khí của công trình như được đánh thức, tỏa sáng giữa đất trời.

Rồng chầu được đặt thành công lên mái

Sau khi mọi thứ được hoàn tất xong xuôi, công đoạn sơn hoàn thiện sẽ quyết định thần thái cuối cùng của biểu tượng rồng chầu mặt nguyệt – vừa đảm bảo yếu tố thẩm mỹ, vừa tăng độ bền với thời tiết.

Sự bảo hộ – thịnh vượng – trường tồn của rồng chầu trên mái nhà thờ

Với kỹ thuật sơn hoàn thiện tỉ mỉ, Nam Thành Phát đã mang đến diện mạo rực rỡ và trường tồn theo thời gian cho căn từ đường nhà thờ họ được chủ nhà vô cùng ưng ý.

Tông màu chủ đao lam - vàng - trắng nổi bật

Sự bắt mắt về thị giác và uón lượn có hồn chân thật đến từng chi tiết

Tông màu chủ đạo lam - vàng kem - trắng ngà vừa mang đến sự cổ kính mà vẫn nổi bật dưới ánh nắng, màu trắng tạo sự tương phản giúp thân rồng, râu rồng uốn lượn sống động. Sự phối hợp ăn ý giữa 3 màu chủ đạo không chỉ đẹp về thị giác mà còn gửi gắm ý nghĩa phong thủy tốt lành: bảo hộ – thịnh vượng – trường tồn.

IV. NAM THÀNH PHÁT - THI CÔNG TRỌN GÓI NHÀ GỖ UY TÍN

Là đơn vị uy tín trong lĩnh vực thiết kế và thi công các công trình nhà gỗ cổ truyền như nhà gỗ 3 gian, nhà gỗ 5 gian, các công trình tâm linh, công trình từ đường, nhà thờ họ, đình chùa, miếu... các công trình nội thất gỗ tự nhiên cao cấp và các công trình cổng tam quan nhà gỗ, chòi gỗ sân vườn. Đặc biệt là các công trình từ đường, nhà thờ họ với hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt - biểu tượng linh thiêng, trấn trạch phong thủy, Nhà gỗ Nam Thành Phát luôn luôn sẵn sàng đồng hành cùng quý khách hàng để biến ước mơ, tâm huyết thành hiện thực.

Xưởng nhà gỗ Nam Thành Phát nằm tại thị trấn Yên Định

Nhà xưởng của Nhà gỗ Nam Thành Phát nằm cách thành phố Nam Định chỉ 35km về phía đông nam; đặt tại vị trí trung tâm Hải Hậu vô cùng thuận tiện. Mời quý vị và các bạn có dịp thì về tham quan cơ sở vật chất và các nhà mẫu để biết nhiều hơn về sản phẩm, mẫu mã và tay nghề thợ của chúng tôi. Kiến Trúc Nam Thành Phát với đội ngũ kỹ sư, kiến trúc sư, và đội ngũ thợ lành nghề hứa hẹn mang lại cho quý khách hàng những trải nghiệm tuyệt vời nhất.

Hãy gửi yêu cầu tư vấn cho chúng tôi qua FORM hoặc qua hotline 0836 937 999 / 0889 889 663 để được tư vấn để được tư vấn thiết kế và nhận báo giá chi tiết.